Bu geç saate kadar kaldığınız için hepinize teşekkür ediyorum.

Sunumumu söyle bir eksene oluşturmayı düşünüyorum. Benden bekleneni ne kadar verebi­lirim bilemiyorum ama önce şu sağlıklı kent planlamasını hukuksal sorunlar ve güvenli kent yak­laşımı başlığı içinde hukuksal sorunları çevreleyen sağlıklı kent planlamasındaki sağlık üzerinde biraz kafa yormak ve aslında hukuksal sorunları çabuk ve pratik ekseninin bu sağlık kelimesi et­rafında görüldüğünü size ifade etmeye çalışacağım.

Bu planlı yaklaşıma hukuki bir bakış açısı getirmek açısından aslında oldukça önem arz edi­yor. Çünkü aslında mesele sağlık kavramının bizati modern bir kavram olarak icadında yattığını düşünüyorum. Hepimizin bildiği bir hikaye var , 16. y.y.dan günümüze kadar küçük bir modern­leşme sürecimiz, aslında yeni kavramların yeni toplumsal değerlerin bir icadı olarak, toplumsallı­ğa ilişkin kavramları yeniden icadına ilişkin her okunabilir sağlık, çöp ve bunun gibi pek çok çağrışımlarla  ilgili ilk okumaya başladığınız zaman, temiz kentler, kirli kentler üzerine okuyacağınız şeylerden birisi Fransa’da Bonapart’ın kraliyet bahçesindeki şişlerin nasıl toplatıldığı nasıl dışarı çı­kartıldığı ile ilgili ve kraliyetin yavaş yavaş olgun bir burjuvaziye çıkışının anlatıldığı bir hikayedir. Bu aslında bizim Türk milliyetçi kaynaklarında nasıl uygarlıkla örtüşmediğini sarayın bahçesine çiş yapan adamlar oldukları şeklinde anlatılsa da alında bu hikâyeyi biz başka şekilde de okuya­biliriz.

Engels’in İngiltere’deki işçi sınıfının durumunu anlatırken Manchester sokaklarının nasıl pis­lik içinde olduğunu anlatır. Ve tüm bu modernleşme hikayelerimiz, 16. y.y. dan bu güne kadar gelen hikayemiz, insanın toplumsal bedenine ilişkin olan sağlık kavramının insanın toplumsal be­deninin dışında bir varlık olarak, bir tüketim nesnesi olarak olgunlaşmasının süreci olarak a oku­yabiliriz.

Bu aynı zamanda sağlık kavramının bedenden kovulması hikâyesi olduğu gibi kamusal or­tamdan da kovulmasının hikâyesidir. Sağlık başlı başına bir tüketim nesnesine dönüşmeye başlar ve sağlık kavramı yan çıktılarıyla birlikte kendisini ortaya çıkarır. Bunlar bu salondaki mühendis­lerin, tıpçıların disiplin alanına girer. İşte çöp. Pislik, insan sağlığı, ruh sağlığı gibi kavramlarla bir­likte ortaya çıkmaya başlar. Sağlık kavramı bir meta haine gelmeye başlamasıyla birlikte bir tü­ketim nesnesine, onun alt başlığı olarak bir hijyen nesnesine dönüşünün hikayesini görmeye baş­larız. Tüm bir kentsel planlamanın hikâyesi aslında bizim toplumsal bedenimize ilişkin bir kavra­mın, mekânsal yansımasından başka bir şey değildir, insanın kendi bedeninin ürünü olan ve onunla birlikte yüzlerce, binlerce yıl yaşamış kendi bedeninin artıklarını, kendi toplumsal uygarlıklarının artıklarını o uygarlığın dışında görmeden nasıl yönete bilirliğinin hikâyesidir.

Kentsel planlama da bu modern hikayenin ekseninde kurgulanmış bir hijyen kültürünün par­çası olarak değerlendirilebilir.Konut alanlarının bir yerde planlanması, iş yerlerinin bir yerde planlanması, hastanelerin be­lirli yerlerde planlanması, bu insanın bedeninin ve toplumsal olayların varlığının parçalanmasının bir mekânsal yansıması olarak okunabilir.

Tüm bu hukuksal sorunlar dediğimiz sorunlar da hem kır-kent parçalanmasından yola çıka­rak hem de insanın modern parçalanmasının sonuçlarının nasıl planlanacağı, nasıl yönetileceği ile ilgili bir sorudur.

Burada belirli olarak almak zorunda kaldığımız şey her şeyden önce biz bedenin parçalan­mışlığını nasıl yönetebiliriz? Aslında hukuk tamamen böyle bir disiplin değildir, bununla ilgilen­mez ama bölünmüş parçalanmış bedeni onun toplumsallığının dışında nasıl yönetebiliriz bunu sormalıyız. Ya da çöpümüzü, çişimizi, hijyenimizi nasıl planlayabiliriz? Aslında bizim önümüze konulan modern planlama anlayışı bu.

Hukuk deyince bu bağlamda önümüze gelecek şey her şeyden önce mevzuat olmamalı diye düşünüyorum. Birincisi bu saydığım toplumsal verili ilişkiler. Bunu toplumsal veri saymak gereki­yor, ikincisi bununla birlikte siyasallığın nasıl kurgulandığı ve nasıl oluştuğu. Bunun dışında eko­nomi, politik ve kültürel düzey. Bununla birlikte toplumsal pratiklerimiz. Tüm bunlar aslında hu­kukun ilgi alanında değil hukukun doğrudan doğruya kaynakları olarak değerlendirilmesi gereken bir şey. Sadece biz hukuk dediğimiz zaman pozitif bir kutupla yani yasa ve yönetmeliklerle sınır­lı bir şey düşünme alışkanlığımızdan kurtulmamız gerekiyor.

Tüm bu eksen etrafında söyleyebilirim ki sağlıklı kent planlamasının sorunlarının en başında bu ifade ettiği modern parçalanmışlık gelir. Ama daha incelterek söyleyecek olursak bu parça­lanmışlığı ortak değerler haline getiren değerler kümesi, ortak davranış kalıpları oluşturma çaba­sıdır aynı zamanda hukukun görevleri. Ve size bunun üzerinden belirli toplumsal davranış kalıp­ları geliştirmeye çalışır. Her şeyden bu toplumsal davranış kalıplarından birisi var olan yazılı mev­zuata uygun hareket etme alışkanlığıdır. Bu, toplumu bir arada tutan en basit görgü kuralları ola­rak kabul edilir. Bu görgü kuralları bütünü aslında bizim çıktıları üzerinden konuştuğumuz kentin parçalanması, otoriter bir kent yönetimi ve kamusallığın kentte çöküşünü sonuçlarıyla örtüşebilecek, bunları aşabilecek boyutta olmadığını görmekteyiz. Buradaki temel sıkıntılarımızdan en önemlisi bugün hukuku en genel anlamda tüm toplumsalı kapsayıcı, tüm toplumun sorunlarını kapsayıcı, çözüm üretici bir perspektif üzerinden değil, belirli toplumsal çıkarlar ve belirli toplum­sal grupların inisiyatifinde kurgulanmış olmasından kaynaklanıyor. En mükemmel yasaları, en mükemmel düzenlemeleri de yapsanız, yani toplumsal çıkarı gözeten yasalar da yapsanız her şeyden önce bu yasaları insanlar hayata geçirmekle mükelleftir.

ikinci sorunuzda bugün kentte yaşayan insanların sağlıklı bir kentte yaşamasında yönelik elin­deki olanakları, yasalardan ve mevzuatlardan kaynaklı olanaklarını kullanamadığı, ya da kullan­maya kalktığında da yerel yönetimler tarafından bu olanakların iğdiş edildiği ile karşı karşıya ka­lıyoruz.

Üçüncü temel sıkıntımız da burada uzun uzadıya tartışılan bu en geniş, yasa koyucularında yöneticilerinde uymak zorunda olduğu kurallar bütünüyle her şeyden önce yasa koyucuların uy­mamasından kaynaklı sıkıntılarla karşı karşıya kalıyoruz.

Bu üç düzey aslında kimi zaman birbirini kesen kimi zaman da kesmeyen üç düzey oluyor. Bu sorunlarla bütünlüklü bir mücadele perspektifi geliştirirken her birini ayrı bir başlık altında de­ğerlendirmek gerekiyor